Wees als organisatie bewust van het effect van sociale en cognitieve biases

De impact van biases

Sociale en cognitieve biases zijn onbewuste, systematische denkfouten die onze percepties en beslissingen kleuren. Biases beïnvloeden ons gedrag zonder dat we het doorhebben. Ze leiden tot minder optimale beslissingen en potentieel discriminerend gedrag. Om te verduidelijken wat biases precies zijn geven we hieronder enkele voorbeelden.

• Bevestigingsbias (Confirmation Bias) is de neiging om informatie te zoeken, te interpreteren en te onthouden op een manier die onze bestaande overtuigingen of hypotheses bevestigt. Mensen hebben de neiging om bewijs dat in lijn ligt met hun opvattingen meer gewicht toe te kennen en tegelijkertijd tegenstrijdige informatie te negeren of te bekritiseren. Dit leidt tot tunnelvisie en het negeren van belangrijke, tegenstrijdige gegevens.
• Groepsdenken (Groupthink) is een fenomeen waarbij de wens om binnen een groep consensus of harmonie te behouden, leidt tot irrationele of disfunctionele besluitvorming. Leden van de groep vermijden kritische evaluatie van alternatieve ideeën of meningen, vaak uit angst voor conflicten of omdat ze de groepsnormen niet willen verstoren. Dit resulteert vaak in slechte beslissingen.
• Het halo-effect is een cognitieve bias waarbij de perceptie van een persoon of object in één enkel opzicht (zoals uiterlijk of een eerste indruk) de algemene beoordeling van die persoon of dat object beïnvloedt. Als iemand bijvoorbeeld aantrekkelijk wordt gevonden, kan dit ertoe leiden dat die persoon ook als intelligenter of capabeler wordt beoordeeld, ongeacht of dit daadwerkelijk waar is.
• Genderbias verwijst naar de vooroordelen of stereotypen die mensen hebben ten opzichte van anderen op basis van hun geslacht. Dit kan leiden tot ongelijke behandeling en onrechtvaardige aannames over de capaciteiten, rollen of gedragingen van mannen en vrouwen. Bijvoorbeeld, vrouwen kunnen worden gezien als minder geschikt voor leiderschapsrollen of technische functies, terwijl mannen vaak als minder empathisch of zorgzaam worden beschouwd.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van biases waarmee je dagelijks te maken hebt in je organisatie. Biases kunnen een grote invloed hebben op je dagelijkse beslissingen en interacties. Het is van belang om ze te herkennen en te proberen ze te minimaliseren.

Biases aanpakken

1. Educatie en training

Een belangrijke eerste stap in het bestrijden van biases is educatie. Als organisatie kun je het beste uitgebreide trainingssessies organiseren die werknemers bewust maken van de meest voorkomende sociale en cognitieve biases en hun potentiële impact op de werkomgeving. Deze trainingen kunnen bijvoorbeeld bestaan uit interactieve workshops of rollenspellen.

2. Beleid en procedures

Daarnaast is het van belang om beleid en procedures te ontwikkelen die biases minimaliseren. Wervings- en selectieprocessen moeten worden gestandaardiseerd om objectiviteit te waarborgen en beoordelingsprocessen moeten worden herzien om ervoor te zorgen dat deze vrij zijn van persoonlijke vooroordelen. Transparantie in beslissingen aangaande promotie en beloning helpt ook om biases tegen te gaan.

3. Diversiteit en inclusie initiatieven

Bevordering van diversiteit en inclusie is niet alleen een kwestie van ethiek; het is ook een strategisch voordeel. Organisaties met een divers personeelsbestand en een inclusieve bedrijfscultuur zijn vaak innovatiever en presteren beter.

4. Feedback en dialoog

Het bevorderen van een open dialoog over biases en hoe deze te bestrijden, stimuleert een bedrijfscultuur waarin continue verbetering voorop staat. Feedback van werknemers over hoe zij de effectiviteit van anti-bias maatregelen ervaren, geeft je waardevolle inzichten die ervoor zorgen dat strategieën kunnen worden aangescherpt.

5. Betrokkenheid van leiders

Leiders dienen voorop te lopen in de strijd tegen biases door het beleid te steunen en door een voorbeeld te zijn van inclusief gedrag. Leiderschapstrainingen bevatten bij voorkeur modules die focussen op het herkennen en corrigeren van de eigen biases.

Bewustzijn van biases

Het voordeel van het je goed bewustzijn van sociale en cognitieve biases strekt zich uit over verschillende domeinen binnen de organisatie.

• Teams die zich bewust zijn van hun biases kunnen robuustere en meer weloverwogen beslissingen nemen.
• Een werkplek die actief biases aanpakt, bevordert gelijkheid en rechtvaardigheid. Dit draagt bij aan tevredenheid onder werknemers en loyaliteit.
• Diverse teams die vrij zijn van beperkende biases zijn innovatiever en creatiever bij het oplossen van problemen.

Het bewustzijn en de aanpak van sociale en cognitieve biases is niet alleen een noodzaak voor het creëren van een rechtvaardige en inclusieve werkplek, ook levert het een krachtige bijdrage aan het succes van de organisatie. Door deze biases actief aan te pakken, verhoog je als organisatie namelijk je ethische standaarden en versterk je tegelijkertijd je operationele effectiviteit en marktpositie. Met Mentaal Verantwoord Ondernemen herinner je jezelf eraan dat je grootste kracht als organisatie in de menselijke dimensie ligt.

Acties voor Mentaal Verantwoord Ondernemen

Om concreet te werken aan doelstelling 6 – De organisatie heeft kennis en bewustzijn van het effect van relevante sociale en cognitieve biases – kun je verschillende acties uitzetten om deze biases te herkennen en te minimaliseren.

1. Organiseer educatie en bewustwording

• Organiseer trainingssessies en workshops voor alle medewerkers, inclusief het management, over sociale en cognitieve biases. Zo krijgen medewerkers inzicht in hoe deze biases besluitvorming en interpersoonlijke interacties beïnvloeden.

2. Herzie beleid en procedures

• Pas wervings- en selectieprocessen aan om biases te minimaliseren, bijvoorbeeld door gestructureerde interviews en gestandaardiseerde beoordelingscriteria te gebruiken.
• Herzie beoordelingssystemen om ervoor te zorgen dat deze objectief zijn en vrij zijn van biases. Je kunt bijvoorbeeld een 360-graden feedbacksysteem gebruiken. Dit biedt een breder perspectief.

3. Ontwikkel toolkits en hulpmiddelen

• Ontwikkel checklists of andere hulpmiddelen die werknemers en managers kunnen gebruiken om hun eigen biases te identificeren tijdens besluitvormingsprocessen.
• Introduceer kaders voor besluitvorming die helpen om stapsgewijs biases te identificeren en te elimineren voordat een beslissing wordt genomen.

4. Versterk diversiteit en inclusiviteit

• Zet een programma op dat diversiteit op de werkplek bevordert en inclusiviteit ondersteunt. Dit kan helpen om stereotypen en vooroordelen te verminderen.
• Werk actief aan het creëren van een inclusieve bedrijfscultuur waarin alle medewerkers zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen, ongeacht hun achtergrond.

5. Organiseer feedback en reflectie

• Implementeer een systeem waardoor medewerkers feedback kunnen geven over hoe zij de aanwezigheid van biases binnen de organisatie ervaren.
• Moedig individuele reflectie en teamdiscussies aan over recente beslissingen om te beoordelen in hoeverre biases een rol hebben gespeeld en hoe deze in de toekomst kunnen worden verminderd.

6. Betrek leiders

• Zorg ervoor dat leiders en managers getraind zijn in het herkennen en tegengaan van hun eigen biases en dat zij actief een voorbeeldrol spelen in het bevorderen van een ‘bias-bewuste’ bedrijfscultuur.
• Bied leiders tools en ondersteuning om biases binnen hun teams effectief aan te pakken.

7. Monitor en verbeter voortdurend

• Voer met enige regelmaat audits uit om te beoordelen hoe effectief de organisatie is in het omgaan met sociale en cognitieve biases.
• Gebruik de resultaten van audits en feedback om beleid, trainingen en praktijken steeds weer te verbeteren.

Door bovenstaande acties uit te zetten, creëert jouw organisatie een omgeving waarin sociale en cognitieve biases worden erkend en aangepakt. Dit resulteert in een eerlijkere, inclusievere en effectievere bedrijfscultuur. Hiermee verhoog je het werkgeluk, de tevredenheid en productiviteit van je medewerkers. Én je bevordert het algehele succes van je organisatie.

NewDayPeople vergroot mentale kracht in organisaties

Elke organisatie in Nederland heeft in meer of mindere mate moeite hebben met het versterken van haar mentale kracht. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de vele gevallen van burn-out en de stress gerelateerde problematiek en mentale klachten waar veel medewerkers mee worstelen. Bedrijven en organisaties weten vaak niet waar te beginnen of zijn niet in staat om een goede strategie voor ‘Mentaal Verantwoord Ondernemen’ (MTVO) op te zetten. Niet zo gek, want ze hebben wel wat anders te doen. NewDayPeople is erin gespecialiseerd. Het is onze missie om mentale kracht in organisaties te vergroten. Daarbij nemen wij jouw organisatie bij de hand. Lees het manifest dat we hebben geschreven en je weet waar wij voor staan. Wil jij dat we je helpen bij Mentaal Verantwoord Ondernemen? Neem contact met ons op via het formulier aan de onderzijde van deze pagina. Dan gaat de bal vanzelf rollen.

Serie over de doelstellingen van Mentaal Verantwoord Ondernemen

Dit artikel maakt deel uit van een serie van 13 doelstellingen van MTVO, Mentaal Verantwoord Ondernemen. Op onze website vind je een overzicht van alle doelstellingen waar je aan kunt werken om mentale kracht te vergroten in je bedrijf of organisatie. Elk bedrijf, van groot tot klein, kan mentale kracht ontwikkelen en vergroten. Ga er nu mee aan de slag.